Hoe maak je plantgoed voor bomen en struiken?

Hoe zorg je ervoor dat je bomen, struiken of ander plantgoed goed groeit op plaatsen waar er bijvoorbeeld weinig neerslag is, er sprake is van een warm klimaat of wanneer er sprake is van te veel regen? 

Verschillende soorten plantgoed

Het succes van de groei na het planten van een boom, struik of groente is sterk afhankelijk van het plantgoed en het onderliggende systeem. Om bomen te planten op een zo efficiënt en goed mogelijke manier, zijn er 5 verschillende opties van plantgoed:

• Optie 1: een zaad (van F1-hybriden, van variabele populaties, enz.);
• Optie 2: een 1 jaar oude boom in pluggen (uit zaad, uit stek, uit weefselkweek, enz.);
• Optie 3: een 2 jaar oude boom in potten;
• Optie 4: een 1 oude boom met een blote wortel;
• Optie 5: plantgoed van +2 jaar met een blote wortel.

Optie 1: Zaden planten in de Waterboxx® plant cocoon

Er zijn veel verschillende experimenten gedaan met de Waterboxx® plant cocoon. Het maakt niet uit onder welke weersomstandigheden of in welk klimaat je plant, maar zaden planten in de Waterboxx® plant cocoon is over het algemeen geen succes. Er zijn hier veel verschillende redenen voor, maar de twee belangrijkste redenen zijn:

• Een zaad ontkiemt niet wanneer het wordt gezaaid buiten zijn natuurlijke ontkiemingsperiode;
• Anders zaden (zoals grassen) ontkiemen zo goed dat ze sneller groeien dan het zaadje van de boom en hierdoor krijgt de boom geen kans.

Conclusie: zaai dus geen zaden rechtstreeks in de grond met behulp van de Waterboxx® plant cocoon, maar gebruik ander plantgoed.

Optie 2: Een jonge boom laten groeien uit pluggen

Over het algemeen worden jonge boompjes uit stekken of zaden eerst geplant in een klimaatruimte (kas) met behulp van pluggen en daarna in een grotere ruimte (buiten) met behulp van een grotere pot.

Pluggen uit stekken

Nadat het stekje is geplant, begint het wortel systeem te ontwikkelen. Als de beworteling succesvol verloopt zal het stekje zich in het algemeen meer dan één wortel ontwikkelen. Deze wortels worden de primaire wortels genoemd. Als we jonge boompjes nemen van de plug, zonder beschadigingen aan de primaire wortels, zullen de primaire wortels een veel grotere kracht hebben om uit te groeien in droge bodem of rotsen, maar ze hebben minder vermogen dan één primaire wortel uit een zaadje.

Pluggen van zaad

Wanneer er wordt geplant in een plug zal het zaad een wortel ontwikkelen die met dezelfde kracht rotsen zou kunnen breken als wanneer een zaad een wortel ontwikkeld in de bodem. 

Optie 3: Een jonge boom laten groeien in potten

Een stekje kan worden geplant in de pot waarin hij uiteindelijk verkocht zal worden. Het wortelsysteem zal zichzelf ontwikkelen zoals hoe beschreven is in optie 2. Meestal als bomen geplant zijn in potten, dan zijn ze afkomstig van een plug. Als tijdens deze herbeplanting van de plug in de pot de primaire wortels zijn beschadigd, dan zal de groei van deze wortels opnieuw gebeuren. Maar, elke wortel die opnieuw groeit zal een aantal secundaire wortels produceren die zwakker zijn dan de primaire wortel. Deze wortels zijn minder krachtig om in droge bodem of rotsen door te dringen en hierdoor moet je ander plantgoed gebruiken.

De negatieve kanten van het planten in pluggen of potten

Maar, het gebruik van een plastic plug of plastic pot heeft ook minder positieve kanten voor het plantgoed. Pluggen en potten hebben twee negatieve kenmerken. Als eerste, zodra de wortel rond begint te groeien in plaats van verticaal naar beneden, dan zal de wortel veel moeite hebben om verticaal te groeien na het planten. Meestal zal de wortel dit niet doen. Dus als je een afgeronde wortel in een plug of pot hebt die horizontaal groeit, is deze jonge boom niet nuttig voor een droge bodem of op rotsen. Het planten van een jonge boom zal dan ook mislukken. Er is echter een oplossing om dit probleem recht te zetten (lees onderaan de pagina). Je kunt namelijk voorkomen dat wortels afgerond en horizontaal groeien door te kiezen voor pluggen of potten met een ontwerp dat de groei van wortels verticaal naar beneden stimuleert. Kies een omgekeerd piramide model, een vierkant model of een model waarbij de binnenkant ongelijk is. Kijk naar de afbeeldingen voor een voorbeeld van een goed ontworpen plug.

Het tweede negatieve kenmerk is dat wanneer de kiemwortel goed groeit en verticaal naar beneden gaat, dan bereikt hij de bodem van de plug. Als op dat moment de plug niet wordt geplant, dan stopt de kiemwortel met naar beneden te groeien en verliest hij een deel van de actieve apicale meristeem cellen. De kiemwortel splitst zich in vele kleine primaire wortels die veel minder kracht hebben om in droge grond of rotsen door te breken. De kiemwortel zal ook beginnen terug naar boven te groeien en vervolgens zal hij horizontaal en rondgroeien. Als hij hier eenmaal aan begonnen is, kan deze gewoonte niet meer doorbroken worden. Dit houdt in dat wanneer je een plug plant met een kiemwortel die horizontaal afgerond groeit, deze wortel zich nooit meer naar beneden zal richten om in de droge grond of in de rotsen te groeien. Met een beetje geluk zullen enkele kiemwortels een nieuwe primaire wortel ontwikkelen die naar beneden groeit, maar bij de meerderheid zal dit niet het geval zijn.

Dit is de reden dat het planten van bomen op rotsen of in droge of geërodeerde omgevingen meestal mislukt als ze geen ondersteuning krijgen door middel van irrigatie. In 2007 plantte Pieter Hoff, uitvinder van de Groasis Ecologische Waterbesparende Technologie bij een experiment zaailingen van Metasequioa glyptostroboides. Dit waren één jaar oude boompjes die door middel van stek waren vermeerderd en een primaire wortel hadden die afgerond horizontaal in de plug groeide. Pieter Hoff groef ze in december 2009 uit, twee jaar na het planten. Op de foto's kun je zien dat de meeste primaire wortels zich niet hersteld hadden en minder dan 20% van de jonge bomen had een nieuwe primaire wortel ontwikkeld. Meer dan 50% van deze proef die op droge zandige grond in Nederland – een land met voldoende neerslag – was geplant, stierf. Je kunt dit slechte fenomeen van niet-herstelde afgeronde primaire wortels zien op de foto’s.

Groasis heeft een oplossing voor deze problemen ontwikkeld, namelijk de penroot papieren plug. De penroot papieren plug laat het toe om bomen, struiken of groenten te planten met een intacte primaire wortel. Lees hier hoe je de beste primaire wortel krijgt om de bomen te gebruiken voor herbebossing en anti-woestijnvormingsprojecten. De penroot papieren plug is de beste oplossing voor het planten van bomen, struiken of groenten in woestijnachtige, geërodeerde, zandige, regenarme of rotsachtige omgevingen.

Optie 4 en 5: Bomen met blote wortels

Het wortelsysteem van een boom wordt zwaar beschadigd wanneer je deze vanuit de grond verplaatst naar hun definitieve plaats als de wortels blootliggen. In het algemeen worden de primaire wortels vernietigd en is de boom niet gekwalificeerd om te worden geplant op droge bodems of op rotsen. Bomen planten met blote wortels zullen het zonder irrigatie niet overleven op een droge bodem of op rotsen en daardoor is het aan te raden om ander plantgoed te gebruiken.

Hoe moet je vernielde primaire wortels herstellen?

Primaire wortels herstellen van een boom? Deze foto serie laat zien hoe je deze best herstelt. Kijk naar de foto serie om te zien hoe je dit kan doen.

Deze foto serie laat je het resultaat zien van hoe vernielde primaire wortels worden hersteld. Bekijk deze foto's om te zien hoe de primaire wortels herstellen na 4 weken als je ze afsnijdt tot op het verticaal neer groeiende deel.

Planten met herstelde primaire wortels zijn de op één na beste manier om bomen, struiken of groenten te planten in woestijnachtige, geërodeerde, zandige, regenarme of rotsachtige omgevingen.

Wortel of primaire wortel? Conclusie

Je begrijpt dat de basis voor succes in woestijnen of rotsen is om de primaire wortel of primaire wortel intact te houden. Sommige bomen hebben een betere primaire wortel dan anderen. Sommige soorten hebben een verdeeld wortelsysteem als kenmerk en andere soorten hebben een specifieke primaire wortel die altijd intact blijft als kenmerk. Voor de beplanting op droge bodems of op rotsen geven wij de voorkeur aan boomsoorten die deze specifieke "primaire wortel" hebben. Deze primaire wortel is in staat om diep door te dringen in zeer droge bodem of rotsen. Sommige wortels van bijvoorbeeld de Acacia familie zijn meer dan 60 meter diep gevonden!